pH göstergesinin kontrolü bitkilerinizin neredeyse her sulama işlemine eşlik etmesi gerek en önemli prosedürdür. Bu çok önemli bir süreçtir çünkü yetiştiricilik dünyasında pH hemen hemen her şeyi etkiler ve her şeyden etkilenir.

Hidrojen indeksi, pH (lat. pondus Hydrogenii – «hidrojen ağırlığı» pe-haş olarak telaffuz edilir) – aktivite ölçüsü (çok seyreltik çözeltilerde konsantrasyon eşdeğerdedir) çözeltideki hidrojen iyonları asiditesini nicel olarak ifade eder. Modüle göre eşittir ve bir litre başına mol olarak ifade edilen, hidrojen iyonlarının aktivitesinin ondalık logaritmasının işareti ile zıttır.

Basit bir dille konuşmak gerekirse pH, ölçülen çözeltinin asitlik derecesini gösterir. pH dengesi 1.0 ila 14.0 arasında sayısal bir değerde tasvir edilir. 1.0 ila 6.9 arasındaki sayılar asitlik değeridir, 7.0 nötr bir göstergedir ve 7.1 ila 14.0 alkali maddeleridir.

Her şeyden önce iki değere dikkat etmemiz lazım – sulama için kullanılan suyun pH’ı ve bitkinin yetiştiği toprağın pH’ı.

1. pH’ın bitki üzerindeki etkisi

Yetişme ortamının pH seviyesi 7.5’in üzerine çıktığında kenevir kökleri demir, bakır, çinko, manganez ve bor iyonlarını emme yetilerini kaybederler. Ortamda pH 6.0 altına düştüğünde fosforik asit, kalsiyum ve magnezyum asimilasyonu ile ilgili sorunlar başlar, çünkü maddelerin çözünürlüğü kaybolur. pH 26 santigrat derecenin üzerindeki bir sıcaklıkta 3.0 ila 5.0 arasında ise, bitki mantar hastalıklarına karşı son derece savunmasız hale gelir.

Toprağın pH değeri üzerinde kontrol eksikliği çoğu zaman bitkide herhangi bir element eksikliğinin semptomlarını verir ve acemi yetiştirici bitkiye o elementin vermeye devam ederek toprakta birikmesini sağlar. Aslında bitki toprağın yanlış pH seviyesi nedeniyle bu maddeyi asimile edemez. Bu da kenevir köklerini bloke eden tuzların toprakta birikmesinin bir sonucunda ortaya çıkar. Buna besin tıkanıklığı denir. Bu durum bitkinizi tüm besleme çabalarınıza rağmen, açlıktan ölmesine neden olabilir.

2. Kenevir ekimi için ideal pH göstergesi

Kenevir için ideal bir pH göstergesi yoktur. Farklı besinler, farklı pH seviyelerinde bitki için kullanılabilir hale gelir. Bununla birlikte mümkün olan en fazla besin elementinin asimilasyonunu sağlayacak, doğru asit-baz aralığını seçebilirsiniz.

Eğer kenevir toprakta yetiştiriliyorsa, 6.0 – 7.0 pH aralığına kalmaya çalışınız.

Önceden gübre ile zenginleştirilmiş toprakta yetiştiriyorsanız ve ek gübre kullanmıyorsanız, pH seviyesini düzenli olarak izlemenize gerek yok. Toprak, pH’ı bitki için uygun bir seviyeye hizalayan bir tür stabilizatör görevi görecektir. Bu tabi ki de pH kontrolünü tamamen unutmanız gerektiği anlamına gelmiyor. Birkaç günde bir rutin pH kontrolü yeterli olacaktır.

Hidroponik sistemler veya topraksız karışımlar (hindistancevizi lifi gibi) üzerinde yetiştirildiğinde, pH seviyesi 5.5 – 6.5 aralığında olmalıdır.

Topraksız yetiştirme için kullanılan malzemelerin çoğu inerttir. Bunlar sadece kökler için destek sağlarken, bitki tüm besinleri suyla birlikte almaktadır. Bu nedenle hindistancevizi lifi ve diğer maddeler üzerinde kenevir ekimi, hidroponik sistem ile eşit görülebilir. İstisna, organik bileşiklerin eklenmesiyle kullanılan karışımlar. Örneğin, topraksız karışımı biyogumus ile zenginleştirdiyseniz, hidroponik ve toprak göstergeleri arasında daha yüksek bir pH seviyesine ihtiyaç duyabilir.

Bu durumda pH kontrolü özellikle önemlidir, çünkü kök sisteminin, su ile gelen besin elementleri arasında hiçbir şey yoktur. Aynı zamanda bitkinin yaşam döngüsü boyunca aynı pH’u tutmaya çalışmanıza gerek yoktur. Belirlenen normlar içerisinde, küçük dalgalanmalar kabul edilebilir ve hatta yapılması beklenir.

Örneğin, hidroponik sistemlerde 5.8 pH seviyesinden sonra magnezyum bitki tarafından emilemez ve kalsiyum 6.0’dan sonra başlar. Bu nedenle 5.5 – 6.5 pH göstergeleri içerisindeki dalgalanmalar, bitkinin gerekli elementlerinin tam spektrumunu almasını sağlar.

3. pH ölçümü

pH seviyesini ölçmek için 2 seçenek vardır- test şeritleri veya reaktifli sıvılar, buna mekanik bir yol diyelim ve elektronik aletler.

Mekanik yöntem

Avantajlar:

• Epizdodik ölçüm söz konusu olduğunda ucuz ve basit;
• Cihazların aksine hiçbir şeyi kalibre etmeye gerek yoktur.

Dezavantajlar:

• Toplam ölçüm yanlışlığı;
• Suyu boyayan gübreler kullanıyorsanız pH’ı belirlemede olası zorluklar yaşayabilirsiniz;
• Düzenli kullanımda dezavantajlı hale gelirler.

Elektronik aletler

Avantajlar:

• Doğruluk;
• Belirleme hızı ve kolaylığı;
• Düzenli kullanımda, normal test cihazlarından daha karlı ve kullanışlı.

Dezavantajlar:

• Uygun depolama ihtiyacı (kullanıldığı süre dışında, sensör sıvı içinde tutulmalıdır);
• Kalibrasyon ihtiyacı (en az her yeni bitki dikiminde gerçekleştiriniz);
• Yüksek fiyat.

Toprak pH’ını nasıl ölçerim?

Sulu bir toprak çözeltisi hazırlamanız gereklidir. Bunu yapmak için, küçük bir kabı örnek bir toprakla doldurun (yaklaşık ¾), kalan kısmı damıtılmış suyla doldurun ve kuvvetli bir şekilde sallayın. 5 – 10 dakika sonra, elde edilen çözeltinin pH’ını standart ölçüm cihazlarıyla ölçün.

4. pH seviyesini kontrol etme

pH seviyesini kontrol etmek için en iyi seçenek, özel kimyasal formülasyonlar satın almaktır. Çok pahalı değiller ve bitkiye zarar vermeden pH değerini doğru bir şekilde ayarlamanıza yardımcı olacaklar. General Hydroponics’in «pH Up» ve «pH Down» sıvı bileşimlerinin özelliklerini ve uygulama yöntemlerine göz atalım. Bu düzelticiler piyasadaki en yaygın olanlarıdır ve bunları güvenle kullanabilirsiniz.

«pH UP» pH artırmak için kullanılan güçlü alkali bir formüldür. Bileşiminin temeli hidroksit ve potasyum karbonattır. Bu maddenin dozajı çok görecelidir ve suyunuzun bileşimine, kullanılan gübrelere ve diğer faktörlere bağlıdır. Zamanla su ve gübrenizin özelliklerini iyi öğrenecek ve doğru miktarda «pH UP’ı» kendi başınıza hesaplayabileceksiniz. O zamana kadar hesaplamalarınıza başlamak için, 2 – 4 ml. çözelti 4 litre su ile, pH değerini 1 puan arttıracaktır.

pH Down’un temeli fosforik asittir. pH up’taki madde ile karşılaştırıldığında çok daha güçlüdür. Standart koşullarda pH değerini 1 puan düşürmek için 4 litre su başına 1 ml. çözeltiden kullanmanız yeterlidir. Ters Ozmoz yöntemiyle işlenmiş su veya sadece yumuşak su kullanıyorsanız, 1 mililitreden daha azına ihtiyacınız olacaktır. Sert suda ise – daha fazla.

Büyük pH dalgalanmalarını önlemek için bu araçları tek bir solüsyonda karıştırmamaya dikkat ediniz. pH up ve pH down’u yavaş yavaş, düşük dozlarla ekleyin ve asitlilik indeksini sürekli olarak kontrol ediniz. Bu, asit-baz dengesini ince bir şekilde ayarlamanıza yardımcı olacaktır.

Özel kontrol etme araçları satın alma seçeneğiz veya isteğiniz yok ise, organik “ikameler” kullanabilirsiniz:

pH düşürmek için:

• Kireç;
• Limon;
• Sirke.

pH arttırmak için:

• Karbonat.

Organik takviyeler kullanarak pH seviyesindeki çok güçlü dalgalanmaları düzeltmeye çalışmayınız. Bu araçları pH göstergesinin sadece hafifçe ayarlanması gereken durumlarda kullanın. Bu maddelerle suyun aşırı doygunluğu, bitkide sorunlara neden olabilir.

Kök ortamının pH kontrolü

Bitkinin yetiştiği maddenin asit-baz dengesini kontrol etmek, sulama için kullandığınız suyu kontrol etmeye kıyasla biraz daha karmaşıktır. Karmaşıklık hem pH seviyesini ölçmede hem de kontrolünde yatmaktadır. Toprağınızdaki pH ile neler olduğunu anlamak için, drenaj deliklerinden akan suyun pH’ını ölçmeniz gerekir.

Hidroponik

Bir hidroponik tesis kullanıyorsanız, pH seviyesini ölçmek ve değiştirmek çok daha kolay olduğunu bilirsiniz. Rezervuardaki suyu kontrol etmek yeterlidir, gereksinimleri karşılamıyorsa, asit-baz dengesini «pH up» ve «pH down» veya başka araçların eklenmesiyle değiştirebilirsiniz. Son çare olarak, tanktaki suyu değiştirebilirsiniz.

Sudaki oksijen seviyelerinin yükselmesiyle (çalkalandığında veya özel olarak zenginleştirildiğinde), pH seviyelerinde hafif bir artış normal bir olgudur.

Suya gübre eklenmesi de pH değerini değiştirir.

Tank suyunu her 1 – 2 haftada bir, özellikle de bitkilerin daha hassas olduğu çiçeklenme aşamasında tamamen değiştirmeniz önerilir. Bu, pH seviyesindeki birçok sorunun yanı sıra kullanılan suda gübre birikiminden kurtulmanıza yardımcı olur.

Toprak

Toprak ve topraksız karışımlar ile durum biraz daha farklıdır. Toprağın pH değerini ölçmek ve ayarlamak için:

• Sulama için kullanılan suyun pH değerini ölçün. Normal sınırlar içinde olmalıdır;
• Bitkiyi sulayınız;
• Drenaj deliklerinden akan suyun pH’ını ölçün. Sulamadan sonra ortaya çıkan ilk suyu kullanmak en iyisidir, çünkü toprağın pH durumu hakkında en doğru fikri verir;
• Drenaj suyunun pH seviyesi hala normal sınırlar içinde kalırsa (biraz değişmiş olsa bile), kök sisteminizin ve toprağınızın durumu tamam;
• Drenaj suyunun pH’ı toprak için 6.0 ve topraksız karışımlar için 5.5’ten az ise, yükseltilmesi gerekir. Birkaç gün boyunca, norm sınırını aşmadan (toprak için 7.0 ve topraksız karışımlar için 6.5), sulamada yüksek pH değerine sahip su kullanınız;
• Drenaj suyu yüksek pH değeri ile karakterize ise (topraksız karışımlar için 6.5 ve toprak için 7.0’nin üstünde), birkaç sonraki sulamada daha asidik su kullanın (topraksız karışımlar için 5.5 ve toprak için 6.0).

Drenaj deliklerinden çıkan suyun pH seviyesini düzenli olarak ölçmeyi unutmayın. pH değeri normale dönene kadar bu talimatları birkaç sulama için tekrarlayınız. Yöntem işe yaramadıysa, büyük ihtimalle toprakta tuz birikimi ile karşı karşıyayız. Bu durumda kök sisteminin yıkanması gerekir.

Yıkama

Yıkama, gübre kullanımını durdurma ve bitkiyi doğru pH seviyesine sahip, temiz su ile saksı hacmini 1 – 3’e eşit su miktarı ile sulamaya denir. Bu, toprakta biriken gübre ve tuzlardan kurtulmanıza yardımcı olacaktır. İşlemin sonunda küçük porsiyonlardan başlayarak (yaklaşık 1\4) yavaş yavaş gübre eklemeye başlayabilirsiniz.

Yıkama sırasında bitki aşırı sulama belirtileri göstererek, hafiften solabilir. Bu oldukça normaldir ve toprak kuruduktan sonra geçer. Üst toprak katmanı kuruduğunda standart sulama programına geri dönün, sorunun çözüldüğünden emin olmak için drenaj deliklerinden çıkan suyun pH seviyesini tekrar kontrol ediniz.

Toprağın hazırlanmasında pH kontrolü

Bir sonraki yetiştirme için toprak hazırlığı sırasında, toprakta asit-baz dengesini kontrol etme meselesi sizin için geçerli olacaktır.

pH seviyesini yükseltmek için

Sönmüş kireç

Eklenen kireç parçacıkları ne kadar küçük olurlarsa, toprakla reaksiyona o kadar hızlı girer ve pH’ını etkilemeye başlarlar. Tarımsal veya bahçe kireci sadece hazırlanan toprağın asitliğini azaltmakla kalmaz, aynı zamanda kalsiyum ile zenginleştirir.

Sönmüş kireç toprağa eklendikten hemen sonra, bitki besinlerinin emilimini engelleyebilir. Bu nedenle sadece bitkinin dikilmesinden önce kullanılması tavsiye edilir, ekim gerçekleştirmeden önce toprak birkaç gün dinlendirilmeli.

Dolomit unu

Dolomit unu kireç benzeri özelliklere sahiptir, ancak bir dizi avantajı vardır:

• Kalsiyuma ek olarak, toprağı magnezyum ile zenginleştirir;
• Herhangi bir zamanda toprağa eklenebilir, çünkü bitkinin beslenmesini engellemez;
• Akut yapısı nedeniyle dolomit unu, yumurtaları toprağa bırakan zararlılara karşı ek bir koruma sağlarken, bitki kök sistemine zarar vermez.

Önemli! Kenevir büyümesi sırasında toprağa kireç veya dolomit unu ekleme ihtiyacı duyuyorsanız, 4 litre toprak başına en fazla 5 ml (çorba kaşığı) konsantrasyonuna bağlı kalınız.

pH seviyesini azaltmak için

Alüminyum sülfat

En hızlı etkiyi verir.

Temel kükürt

Kükürt, toprakla reaksiyona girmek için belirli bir zaman gerektirir. Ekim için toprak hazırlığı sırasında kullanılması önerilir. Artan asitliğe ek olarak, kükürt bitkinin bazı mantar hastalıklarından korunmasına yardımcı olur.

Bu maddelerden bir seferde birkaç mililitreden fazla katmamaya dikkat ediniz. Toğrağın reaksiyona girmesine izin verin, sonra pH ölçümünü tekrarlayın ve sadece gerekirse daha fazlasını ekleyin.

Yararlı ipuçları

• Gübreleri doğrudan birbirleriyle karıştırmayın, çünkü kimyasal reaksiyon girebilirler, bu da özelliklerini değiştirecektir. Besin maddelerini sadece suya dönüşümlü olarak ekleyerek karıştırın;
• Temel gübre ile birlikte ek mikro katkı maddeleri kullanıyorsanız, her zaman önce onları suya ekleyiniz. Bu genellikle ambalajlarda yazılır, ancak bu tür şeyleri önceden bilmek daha iyidir;
• Bazı yetiştiriciler sulamadan önce su haznesini sallarlar, böylece sulama suyunu oksijen ile zenginleştirirler. Bunu yapacaksanız – sallamadan önce suyun pH değerini ölçün ve normalleştirin. Oksijenin artması geçici olarak pH seviyesini arttıracaktır;
• Musluk suyu kullanırken, sulamadan önce birkaç gün bekletin. Bu sadece sudaki pH indeksini stabilize etmekle kalmaz, aynı zamanda suyu klordan da temizler.