Yaprak biti nedir?

Yaprak biti – Hemiptera takımında ayrı bir alttakımı oluşturan parazitlerdir. Birçok diğer böcekler de olduğu gibi, yaprak biti bitkiler için ciddi bir tehlike oluşturabilir, çünkü böcek olmakla beraber onlar çeşitli virüsleri ve hastalıkları yayarlar. Yaprak biti, 1 ile 3 mm boyutta farklı renkteki (sarı, beyaz ya da yeşil) küçük böcekler olarak görünüyor. Vücut şekilleri oval, üç zor ayırdı edilebilir kısımdan: kafa, toraks ve abdomenden oluşur. Kanat ya olmayabilir, ya da çok küçük, zarsı ve şeffaf olabilir. Abdomenin ucunda, yaprak bitinin avcı böceklere karşı iki adet küçük korkutucu yapı vardır. Genellikle yaprak biti, yaprakların ve filizlerin alt kısımlarında, onlarca ve hatta yüzlerce oluşturdukları büyük kolonilerin içinde bulunur. Onlar, diğer haşaratla, mesela karıncalarla ya da arılarla simbiyotik yaşayabiliyorlar. Yaprak bitinin anüsünden, şeker pekmezine benzeyen tatlı madde üretlir, o madde, karıncalar tarafından kullanılır ve bu madde için onlar yaprak bitini avcı böceklerden korurlar. Tatlı maddeyi bal üretimi için kullanan arılarla da simbiyoz aynı şekilde gerçekleşiyor.

Yaprak bitinin üremesi

Yaprak bitinin hayat döngüsünü tamamlaması için bir (tek aşamalı döngü) ya da iki bitki (iki aşamalı döngü) yeterlidir. Yaprak biti, yumurta yumurtlayarak (kadın ve erkek bireylerin katılımıyla cinsel üreme) ya da aseksüel (partenojenez) olarak ürer. Yaprak böceğinin üreme devresi ilginçtir, çünkü birkaç nesil sonra böcekler, çevre faktörlerinden dolayı atalarından farklı olacaklardır. Bir nemfin yetişkin insektine dönüşmesindeki metamorfoz olguları çok seyrek rastlanır, dolayısıyla larvalar ve yetişkin bireyler birbirine çok benziyor ve sadece boyutlar olarak farklılar.

Yaprak bitinin üreme dönemi çok kısa, dolayısıyla bit çok hızlı bir şekilde başınıza ciddi bir problem olabilir. Açık havada yumurtalar genellikle kışın tamamı devamında, doğal şartlar uygun olana kadar uykudalar. Ancak kapalı şartlarda yaprak böceği sürekli üreme yapacak, bu da zararlı haşarat zamanında yok edilmezse çok büyük tehlike oluşturabilir. Genellikle bir yaprak böceği kolonisi, şartlar kötüleşmediği sürece hep aynı bitkinin üzerinde kalır, fakat aynı zamanda kadın cinsli böcekler, diğer çalılara göçebilir kanatlı nesilleri yumurtlayabiliyorlar.

Yaprak biti bulaşmanın belirtileri

Yaprak biti, bitkinin dokularını delerek içindeki suları emer. Ayrıca daha önce yukarıda yazıldığı gibi yaprak biti, virüs ya da hastalık bulaştırma riski ile tehlikelidir. Yaprak biti diğer zararlı haşarat gibi iz bırakmadığı için onun izlerini bulmak zordur.

Bulaşmış bitkilerin üzerinde görünen ilk belirti, böceklerin kendilerinin görünmesidir ki onlar çıplak gözle görülebilir. Ayrıca yaprakların sararıp kurumaları izlenir, çeşitli hastalıkların ve mantarın gelişimine neden olabilecek damlacıklar oluşur ama onunla bakır klorür ile mücadele edilebilir. Diğer haşarattan farklı olarak yaprak biti, bitkinin zarif filizleri ile beslenir. Karıncaların olması da yaprak bitinin bulaşmasının belirtisi olabilir çünkü onlar bitin balını yer ve ona çoban sürüsüne baktığı gibi özenle bakarlar.

Böylece, yaprak biti; hızlı üremesi ve yayılması, ayrıca hastalıkları ve virüsleri taşıma özelliği nedeniyle ciddi bir tehlike oluşturarak hasadı yok edebilir. Yaprak böceği ılık iklimi ve kuraklığı sever, doğal şartlarda ilk baharda ve yazın ürer. Büyük miktarda gübre kullanımı da aynı şekilde yaprak biti bulaşma riskini arttırabilir.

Yaprak bitinin önlenmesi ve mücadelesi

Her zamanki gibi biz, zararlı haşaratın önlenmesinin, özellikle de haşaratın çoğalması için mükemmel şartları yaratan seralarda zararlı haşaratın önlenmesinin önemi hakkında tarif edeceğiz. Bahçenin temiz tutulması ve yabani otların yok edilmesi – iyi bir başlangıçtır. Gül, ortanca, lale, bazı kenevir çeşitleri gibi yaprak bitine duyarlı bitkilerin yakınlarında, onları yaprak bitinden koruyacak hanımeli, acı bakla, yüksükotu, ısırgan otu, kadife çiçeği veya pelin gibi bitkiler yetiştirilebilir. Arap sabunu, nim yağı veya piretrin gibi doğal böcek öldürücü maddelerin püskürtülmesi, haşaratın hatta bazen mantarın bulaşmasından koruyabilir. Doğal avcı böcekleri kullanmaya karar verdiyseniz, Aphidius Colemani paraziti (3-4 mm boyutlu küçük yaban arısı) tam yaprak biti ile beslenir.

Bitkilerinizin üzerinde artık küçük bir yaprak biti popülasyonu yerleşmişse, çoğu zaman çevreye çok büyük zarar veren kimyasal ilaçların yerine, en iyisi doğal ve organik maddeleri kullanınız. Misal için daha önce anılan Aphidius Colemani, Adalia Bipunctata ya da Chrysopa Carnea gibi Yaprak bitinin doğal şartlarda düşmanı çok olsa da, sadece avcı böcekleri kullanarak yaprak bitiyle mücadele etmek gayet zordur. İlaveten rotenone, ısırgan otu tozu, sarımsak veya kendi kendine yapılan tütün bazlı böcek ilacı (nikotin – mağazalarda satılan birçok ilaçların içinde kullanılan güçlü zehir) kullanılabilir. Böcek sadece bazı zarif filizlere yayıldıysa, sadece bitin bulaştığı bölgeler yok edilip, önleyici tedbirlere devam edilmesi yeterli olabilir.

Kimyasal kullanmanız gerekiyorsa, önce ortam için maksimum zararsız ilaçları bulmaya çalışınız. Ayrıca yaprak bitinin doğal düşmanlarını öldürmeyecek bir ilaç arayınız. Bitkinin üzerinde birkaç hafta devamında kalıp, bitkiyi yiyen tüm haşaratı öldürecek sistemik insektisiti deneyebilirsiniz (en popüler insektisitler, genellikle dimethoat içerirler). Biz, çevre dostu yetiştirme tekniklerini desteklemeye çalışıyoruz, dolayısıyla kimyasal ilaçların son çare olarak kullanılmasında ısrarcıyız.

Hem de her zamanki gibi önleyici tedbirler her şeyden önemli. Bir iki basit önlemle siz zamandan çok tasarruf edeceksiniz ve sağlıklı ve bereketli hasada sevineceksiniz.